Skip to main content
Symbol graficzny Komisji Europejskiej
Environment

Odpady biodegradowalne

Biodegradable waste
© svetikd / Getty Images

Bioodpady to odpady ulegające biodegradacji pochodzące z ogrodów i parków, a także żywność i odpady kuchenne z gospodarstw domowych, restauracji, zakładów zbiorowego żywienia, firm cateringowych, handlu detalicznego oraz zakładów przetwórstwa spożywczego. Definicja ta nie obejmuje odpadów leśnych ani rolnych, obornika, osadów kanalizacyjnych ani innych odpadów ulegających biodegradacji, takich jak naturalne materiały włókiennicze, papier czy przetworzone drewno. Nie obejmuje również produktów ubocznych produkcji żywności, które nigdy nie stają się odpadami.

Obecnie największe zagrożenie dla środowiska związane z bioodpadami (i innymi odpadami ulegającymi biodegradacji) stanowi metan powstający wskutek rozkładu tych odpadów na składowiskach. W 1995 r. metan stanowił około 3% całkowitej emisji gazów cieplarnianych w EU-15. Aby w widoczny sposób ograniczyć ten problem, uchwalono DYREKTYWĘ RADY w sprawie składowania odpadów (1999/31/WE), która nakłada na państwa członkowskie UE obowiązek zmniejszenia do 2016 r. (w niektórych krajach do 2020 r.) ilości składowanych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji do 35% poziomu z roku 1995.

Wprowadzenie

Dyrektywa w sprawie składowania odpadów nie nakazuje stosowania określonych sposobów przetwarzania odpadów kierowanych do dalszej obróbki. Poza ograniczeniem emisji gazów cieplarnianych do najważniejszych korzyści wynikających z prawidłowego gospodarowania odpadami ulegającymi biodegradacji należą produkcja kompostu dobrej jakości oraz biogazu, które poprawiają jakość gleby, wydajność zasobów i samowystarczalność energetyczną. Jednak w praktyce państwa członkowskie często rezygnują z kompostowania odpadów i produkcji biogazu, wybierając najłatwiejsze i najtańsze rozwiązania, takie jak spalanie lub składowanie na składowiskach, ignorując faktyczne koszty i korzyści dla środowiska.

Składowanie bioodpadów jest niewątpliwie najgorszą metodą gospodarowania nimi. Dostępne są jednak również inne, korzystne dla środowiska metody gospodarowania odpadami biodegradowalnymi kierowanymi ze składowisk do dalszej obróbki. Hierarchia zarządzania odpadami ma zastosowanie również do gospodarowania bioodpadami, ale w konkretnych przypadkach może być uzasadnione odejście od niej, ponieważ równowaga ekologiczna dostępnych opcji gospodarowania tymi odpadami zależy od wielu czynników lokalnych, w tym metod zbiórki i składowania, składu odpadów i ich jakości, klimatu, czy potencjału wykorzystania produktów pochodnych, takich jak energia elektryczna, ciepło, gaz o dużej zawartości metanu i kompost. W związku z tym krajowe strategie gospodarowania bioodpadami powinny być określane w sposób przejrzysty i opierać się na uporządkowanym i kompleksowym podejściu, takim jak myślenie w kategoriach cyklu życia (LCT). Aby pomóc decydentom w optymalizacji wykorzystania bioodpadów zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami, Komisja przygotowała zestaw wytycznych dotyczących stosowania oceny cyklu życia i myślenia w kategoriach cyklu życia w planowaniu gospodarowania bioodpadami. Wytyczne te można znaleźć tutaj .

Gospodarowanie bioodpadami jest przedmiotem wielu aktów prawnych UE. Ogólne wymogi w zakresie gospodarowania odpadami, takie jak ochrona środowiska i zdrowia ludzkiego podczas przetwarzania odpadów oraz priorytetowe traktowanie recyklingu odpadów, określono w zmienionej dyrektywie ramowej w sprawie odpadów . Dyrektywa opisuje też konkretne elementy związane z bioodpadami (nowe cele w zakresie recyklingu odpadów z gospodarstw domowych, w tym bioodpadów) oraz mechanizm umożliwiający ustanowienie kryteriów jakości kompostu (kryteria zniesienia statusu odpadu). Kwestia składowania bioodpadów została omówiona w dyrektywie w sprawie składowania odpadów, która wymaga, aby odpady komunalne ulegające biodegradacji były kierowane do dalszej obróbki na składowiskach. Dyrektywa IPPC (wkrótce zastąpiona przez dyrektywę w sprawie emisji przemysłowych) określa główne zasady wydawania pozwoleń i kontroli instalacji przetwarzania bioodpadów o wydajności przekraczającej 50 ton dziennie. Kwestie spalania bioodpadów reguluje dyrektywa w sprawie spalania odpadów, natomiast przepisy sanitarne dotyczące kompostowni i biogazowni przetwarzających produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego określono w rozporządzeniu w sprawie produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego.

Szczegóły dotyczące aktualnych prac Komisji w zakresie dalszych regulacji i wytycznych dotyczących gospodarowania bioodpadami, jak również badań na ten temat, można znaleźć w sekcji „Rozwój”.

Rozwój

W związku z zapisami Strategii tematycznej w sprawie zapobiegania powstawaniu odpadów i ich recyklingu (COM 2005 (666) wersja ostateczna) dotyczącymi potrzeby zajęcia się normami dotyczącymi kompostu na poziomie UE oraz w odpowiedzi na wezwanie zawarte w art. 1. 22 dyrektywy ramowej w sprawie odpadów (2008/98/WE), w której zwrócono się do Komisji o przeprowadzenie oceny gospodarowania bioodpadami w celu przedłożenia w razie potrzeby odpowiedniego wniosku, Komisja rozpoczęła prace przygotowawcze nad potencjalnym wnioskiem legislacyjnym w sprawie bioodpadów.

Etapy projektu

1. Zielona Księga

Pierwszym etapem w tym procesie jest opracowanie Zielonej Księgi gospodarowania bioodpadami w UE.

2. Ocena wpływu

Drugim etapem jest opracowanie Oceny wpływu potencjalnej propozycji legislacyjnej. Jej celem ogólnym jest zbadanie możliwości ulepszenia metod gospodarowania bioodpadami w UE oraz zaprezentowanie odpowiedniej oceny możliwych rozwiązań legislacyjnych z uwzględnieniem wpływu na środowisko, gospodarkę i społeczeństwo, a także potencjalnych zagrożeń i szans.

Ten etap obejmuje:

  • Przedstawienie analizy i podsumowania innych konsultacji, badań oraz przeglądu aktualnego stanu wiedzy jako elementów składających się na Ocenę wpływu;
  • Oszacowanie wielkości produkcji bioodpadów i możliwości ich przetwarzania na podstawie obowiązujących przepisów;
  • Wsparcie ogólnej oceny propozycji legislacyjnych i ich względnych korzyści.

Ocena obejmie scenariusz wyjściowy w zakresie polityki i praktyk stosowanych w UE w ciągu najbliższych 10 lat oraz ich ewentualny wpływ na produkcję i przetwarzanie bioodpadów w poszczególnych państwach członkowskich i na poziomie UE-27. W oparciu o scenariusz wyjściowy zostanie przeprowadzona ocena prawdopodobnych korzyści i kosztów dodatkowych lub zmienionych środków politycznych w zakresie gospodarowania bioodpadami w UE (w tym m.in. obowiązku zbiórki selektywnej lub docelowych poziomów recyklingu bioodpadów) w porównaniu z istniejącą i planowaną polityką. W ramach oceny należy sprawdzić, czy obecne środki polityczne są wystarczające właściwego gospodarowania bioodpadami oraz czy dodatkowe środki w zakresie gospodarowania bioodpadami przyniosłyby znaczącą poprawę sytuacji.

Ta ocena będzie opierać się na istniejących wynikach badań i wiedzy, a także uzupełni wszelkie zidentyfikowane braki w wiedzy i danych w celu uzyskania pełnego obrazu obecnej sytuacji i przyszłych potrzeb.

Obecnie oczekuje się, że dodatkowe środki, które zostaną poddane ocenie, będą obejmować opcje zaproponowane już we „Wstępnej ocenie wpływu inicjatywy dotyczącej biologicznego przetwarzania odpadów ulegających biodegradacji” (patrz punkt „Badania” poniżej), tj.

a) ustanowienie norm dotyczących kompostu;

b) ustanowienie norm dotyczących kompostu i docelowego poziomu recyklingu bioodpadów (wspólnych dla wszystkich państw członkowskich);

c) ustanowienie norm dotyczących kompostu i wyznaczenie celów w zakresie recyklingu dla poszczególnych państw członkowskich

oraz ustanowienie dodatkowego, czwartego środka.

Ostateczny zestaw opcji, który zostanie przedstawiono do oceny, będzie oparty na wynikach konsultacji przeprowadzonych w oparciu o Zieloną Księgę oraz wyniki bieżących prac przygotowawczych zespołu projektowego.

Badanie uzupełniające Ocenę wpływu:

W przygotowaniu Oceny wpływu Komisja korzystała z pomocy firmy ARCADIS Belgium i Eunomia Research & Consulting, które opracowały sprawozdanie zatytułowane „Assessment of the options to improve the management of bio-waste in the EU” (Ocena opcji usprawniających zarządzanie bioodpadami w UE).

3. Komunikat Komisji w sprawie przyszłych działań związanych z gospodarowaniem bioodpadami w Unii Europejskiej – COM(2010)235 wersja ostateczna

W dniu 18 maja 2010 r. Komisja opublikowała Komunikat dotyczący analizy możliwości gospodarowania bioodpadami i możliwych przyszłych działań w tej dziedzinie.

Tekst Komunikatu jest dostępny tutaj. Dołączono do niego załącznik zawierający bardziej szczegółową analizę obecnej sytuacji i scenariuszy w zakresie gospodarowania bioodpadami (Komunikat prasowy).

4. Dalsze działania w związku z komunikatem

5. Przegląd dyrektywy ramowej o odpadach

Jak opisano w komunikacie (rozdział 7.1.2. Przetwarzanie bioodpadów), Komisja obiecała kontynuować analizę stosowności zaproponowania w 2014 r. docelowych poziomów recyklingu bioodpadów w ramach przeglądu dyrektywy ramowej w sprawie odpadów, mając na uwadze, że docelowy poziom biologicznego przetwarzania musiałby iść w parze z intensyfikacją zbiórki selektywnej celem zapewnienia dobrej jakości kompostu i masy pofermentacyjnej.

W dniu 2 lipca 2014 roku Komisja Europejska przyjęła wniosek ustawodawczy wraz z załącznikiem w celu dokonania przeglądu celów związanych z odpadami w dyrektywie w sprawie składowania odpadów 1999/31/WE, a także celów dotyczących recyklingu i innych odpadów w dyrektywie ramowej UE w sprawie odpadów 2008/98/WE oraz w dyrektywie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych 94/62/WE.

Główne elementy wniosku odnoszące się do bioodpadów obejmują:

  • Zwiększenie o 70% do 2030 r. poziomu recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów komunalnych (w tym bioodpadów);
  • Stopniowe wygaszanie do 2025 r. składowania odpadów nadających się do recyklingu (w tym tworzyw sztucznych, papieru, metali, szkła i bioodpadów) na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne – co odpowiada maksymalnemu poziomowi składowania wynoszącemu 25%;
  • Wprowadzenie środków mających ograniczyć wytwarzanie odpadów spożywczych o 30% do 2025 r.;
  • Wprowadzenie zbiórki selektywnej bioodpadów

Więcej informacji o inicjatywie, w tym tekst wniosku legislacyjnego wraz z dokumentami uzupełniającymi, można znaleźć tutaj.

Podstawowe informacje

Przygotowanie wytycznych dotyczących gospodarowania bioodpadami

Jak opisano w komunikacie COM(2005)666 dotyczącym strategii tematycznej w sprawie zapobiegania powstawaniu odpadów i ich recyklingu, Komisja przygotowuje wytyczne skierowane do decydentów w sprawie stosowania podejścia opartego na cyklu życia w polityce gospodarowania bioodpadami.

Aktualne informacje można znaleźć na stronie internetowej JRC poświęconej europejskim wytycznym dotyczącym myślenia w kategoriach cyklu życia w gospodarce odpadami komunalnymi ulegającymi biodegradacji.

Badania

Przydatne łącza

 

Europejska Sieć Kompostowania

Odzysk organiczny i biologiczne przetwarzanie odpadów – ORBIT

US EPA – kompostowanie